3 lipca 2015 r. o godz. 17.00 w galerii Muzeum Białoruskiego w Hajnówce otwarto niezwykle ciekawą wystawę pokazującą ponad 100 wykopalisk archeologicznych z zamków Białorusi.
Wystawa "Murowane zamki Grodzieńszczyzny XIV-XVII wieku" pochodzi ze zbiorów Państwowego Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Grodnie (Białoruś). W otwarciu wystawy uczestniczyli Eduard Szwajko- dyrektor Centrum Kulturalnego Białorusi oraz Alesia Sauczuk- zastępca dyrektora Muzeum w Grodnie wraz z przedstawicielami działu archeologii - kierownikiem Natallą Kiziukiewicz i pracownicami Darią Karankiewicz i Volgą Kurasz.
Wystawa prezentuje oryginalne przedmioty znalezione podczas badań archeologicznych zamków w Mirze, Krewie, Lidzie, Grodnie i Lubczy, które ukazują nie tylko bogatą historię wojen naszych przodków w obronie ojczyzny, ale również życie codzienne mieszkańców zamków. Na wystawie pokazane zostały unikalne kafle, cegła palcówka, elementy wyposażenia, jak talerze z herbem Radziwiłów, czy widelec z elementami z kości słoniowej z Zamku w Mirze. Dla tych, którzy interesują się wojskowością – ciekawe będą elementy zbroi, rynsztunek woja i konia.
Rzeka Niemen, która zajmuje niemal 500 km terytorium Białorusi, była świadkiem wielu historycznych wydarzeń. Losy ludzi, którzy mieszkali na jego brzegach, krwawe walki przeciw najeźdźcom, obrona ojczyzny- wszystko to znalazło swoje odzwierciedlenie w zabytkach kultury materialnej okolic Grodzieńszczyzny. I właśnie na brzegu Niemna, zachowało się mnóstwo dzieł monumentalnego budownictwa. Umocowania Grodna, Lidy, Nowogródka і Кrewa wspólnie z innymi białoruskimi zamkami w czasach Wielkiego Księstwa Litewskiego utworzyły jednolity obronny system fortyfikacyjny państwa.
Wśród zamków Grodzieńszczyzny wyróżniają się obiekty państwowe (zamek w Lidzie , Krewie, Nowogródku, Grodnie) і prywatne obiekty, które łączą funkcje obrony і rezydencji feudała (zamek w Mirze, Gieranionach, Lubczy, Holszanach). Rozkwit prywatnego zamkowego budownictwa rozpoczął się w końcu XV w. wraz z nadejściem socjalno-politycznej stabilizacji nowej magnaterii Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dla większości zamków XIV–XVI ww. charakterystyczne są cechy gotyku i renesansu, w XVII w. obserwuje się przewagę elementów barokowych. W końcu XVI w. zamkowe budownictwo przekształciło się w pałacowo- zamkowe (Holszanski zamek). Dużo starych zamków rekonstruowano, obok zaczął pojawiać się park. Z biegiem czasu ukształtowała się swoista kultura zamkowa. Na terytorium zamkowego dworu pod obroną kamiennych ścian wśród drewnianych domów mieszkalnych і gospodarczych zabudowań znajdowały się pracownie rzemieślników, którzy produkowali niezbędne w codziennym życiu obrońców zamku przedmioty (warsztaty kowali, garncarzy, tkaczy, szewców, jubilerów і wiele іnnych). W XIV–XVIII w. na białoruskich ziemiach obserwuje się szczególne wzbogacenie typów i form obronnego i ofensywnego uzbrojenia.
Materialna kultura zamków białoruskiego Nadniemna XIV–XVII ww. była obiektem szczegółowych badań właściwie dopiero w 70 latach ХХ w., choć zainteresowanie późnośredniowiecznymi zabytkami zrodziło się już w XVIII–XIX ww. Na wystawie zgromadzone zostały oryginalne przedmioty z wykopalisk archeologicznych badaczy: J. Jodkowskiego (1932–1933 r.), М.А. Тkaczowa, А.А. Тrusawa, А.К.Kraucewicza (1970–1980-te lata), które przeprowadzone były na zamkach Grodzieńszczyzny. O historii zamków opowiadają informacyjne plansze, rozmieszczone w chronologicznym porządku według czasu budowy zamków.
Wszystkie wyżej wymienione zamki znajdują się w Państwowym spisie historyczno-kulturowych zabytków Republiki Białoruś. Dotrwały do naszych czasów w różnym stanie zachowania. Ministerstwo Kultury Republiki Białoruś opracowało projekt programu działań "Zamki Białorusi", realizacja którego planowana jest na przestrzeni 7 lat (2012–2018 r.). Ma stworzyć korzystne warunki do ocalenia, rewitalizacji і racjonalnego wykorzystania obiektów historyczno-kulturalnej spuścizny.
Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia Muzeum i Ośrodka Kultury Białoruskiej w Hajnówce i zapoznania się z tą niezwykle ciekawą wystawą.
Wystawa otwarta będzie do 31 sierpnia 2015 r.
Agnieszka Tichoniuk
