Roman Malinowski z Narewki uprawia modelarstwo redukcyjne czyli buduje możliwie wierne kopie obiektów, które istniały, lub istnieją w rzeczywistości - wykonane w określonej skali pomniejszenia.

Czy modelarstwo, kiedyś niezwykle popularne, dziś - w dobie gier komputerowych odeszło do lamusa? Okazuje się, że wciąż ma swoich zagorzałych fanów. A wśród nich są i tacy, którzy osiągnęli poziom mistrzowski. Roman Malinowski z Narewki zaczął swą pasję rozwijać od małych form. Robił makiety wiejskich drewnianych domów z zapałek. Pierwszą z nich wykonał w 2008 roku. Później przeszedł do budowy miniaturowych domów faktycznie istniejących, obiektów z wyobraźni oraz obiektów zabytkowych. Ta ostatnia kategoria wydaje się być najwartościowsza. Pierwsza powstała makieta drewnianego kościoła p.w. Jana Chrzciciela w Narewce. Autorem projektu świątyni był arch. Ignacy Narbutt z Grodna. Kościół wyświęcony został w 1914 r., spłonął w 1965 r. Drewniany kościół z elementami stylu zakopiańskiego został „odbudowany” – odtworzony przez Romana Malinowskiego. Teraz powstaje makieta murowanej cerkwi św. Mikołaja w Narewce. Świątynię zbudowano w latach 1865–1867 w stylu eklektycznym. Cerkiew wpisana jest do rejestru zabytków.

Na uwagę zasługuje fakt, że Roman Malinowski buduje modele od podstaw wyłącznie na podstawie zdjęć obiektów rzeczywistych, bez użycia gotowych zestawów, wręcz przeciwnie sam przetwarza i dostosowuje materiał. Stworzenie takich obiektów wymaga żmudnej pracy i ogromnego zaangażowania. Proces twórczy jest bardzo czasochłonny i długotrwały. Ale nagrodą za długie godziny pracy jest imponujący efekt końcowy.

Największe wrażenie robi makieta Pałacu Carskiego w Białowieży, nie tylko dlatego , że jest odtworzona w dużej skali i z niezwykłym oddaniem detalu, ale przede wszystkim ze względu na wyjątkowość obiektu. Pałac Carski w Białowieży zbudowany został w latach 1889-1894 przez cara Aleksandra III. Architektem był hrabia Mikołaj de Rochefort. W architekturze pałacu, na sposób eklektyczny, łączyły się motywy rosyjskie, szwajcarskie, elementy średniowiecznego czy też renesansowego zamku, jednak ta, w swoim czasie, najwspanialsza carska rezydencja myśliwska, nie była kopią żadnego innego budynku, ale posiada wiele indywidualnych rozwiązań. W 1944 r. wycofujące się wojska niemieckie spaliły pałac, zaś w 1963 został zupełnie rozebrany. Gdyby zachował się do naszych czasów, z pewnością byłby jednym z najciekawszych zabytków Podlasia, głównie ze względu na egzotykę, ponieważ w niczym nie przypominał tradycyjnej architektury tego regionu.

Makieta Pana Romana wykonana została w skali 1:22. Wymiary makiety to 226 cm x 150 cm , zbudowana z materiałów naturalnych: sklejka drewniana, drewno liściaste, łuska świerkowa odpowiednio spreparowana, drut, karton, klej. Stworzenie takiej makiety było nie lada wyzwaniem ponieważ Pałac już nie istnieje, nie zachowały się rysunki techniczne, jedynym źródłem informacji były archiwalne zdjęcia w albumach i na stronach internetowych. To one posłużyły Romanowi Malinowskiemu do wykonania szczegółowych obliczeń technicznych, wyliczenia skali, szkiców, oraz planu pracy. Praca nad makietą trwała ponad 2 lata. Makieta zajmuje największy pokój w domu Romana Malinowskiego, nie da się jej wynieść przez drzwi…

„Najważniejsza w tej pracy jest cierpliwość. Ale to moje uzależnienie. Pracowałem nad Pałacem codziennie do późnej nocy, kładłem się spać, ale po trzech godzinach wstawałem, bo nowa myśl i chęć budowy nie dawała spokoju.”

Czy modelarstwo to sztuka? W modelarstwie chodzi o pewną filozofię budowania. O cele i ich realizację. Rozwój modelarstwa w ostatnim czasie sprawił, że zbliża się ono do sztuki artystycznej coraz bardziej. Niektórzy uważają, że proces powstawania modelu stał się jednaki z procesem tworzenia dzieła artystycznego. I podobnie jak one może być rozważane w kategoriach bądź artystycznych, bądź historyczno-dokumentalnych, bowiem w efekcie finalnym dużą rolę odgrywają zdolności artystyczne zwane talentem. Modelowanie jest to forma wyżycia się artystycznego i to w tych pracach widać. Ta pewna wrażliwość plastyczna pozwala z lekkością odtworzyć części architektury, dekoracje itp. w odpowiednich proporcjach i ze smakiem. Dlatego takie prace nawet nieświadomie w tym celu robione mogą być zaliczane do dzieł sztuki.

Wystawę makiet w Muzeum Białoruskim w Hajnówce można oglądać od XII 2015. Z okazji wystawy został wydany katalog prezentujący osobę twórcy i jego dzieła. Trafi on do bibliotek w całej Polsce.

Roman Malinowski urodził się 10.02.1952 w Rogalikach koło Ełku. Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w Narewce, dostał się do Liceum Plastycznego w Supraślu, jednak w 1970 r. wyjechał do Brna (Czechy) na zaoczne kursy obróbki drewna. Tam nauczył się zawodu stolarza, frezera, tokarza. Pracował w Białymstoku jako malarz pokojowy, później jako kierowca w Narewce. Obecnie rencista- oddaje się pasji tworzenia.Recykling artystyczny - tak można nazwać to, co robi. Tworzy makiety historycznych obiektów, praktycznie z odpadów. Miał wystawę makiet w Narewce, większość prac znajduje się w prywatnych galeriach w Szwajcarii. Realizowany jest również film o Romanie Malinowskim przez TVP.

Projekt zrealizowano z dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku.

Agnieszka Tichoniuk

Fot. Agnieszka i Tomasz Tichoniukowie